|
Hướng dịch thuật sách tiếng nước ngoài (tiếng Anh) sang tiếng Việt là hướng đúng đắn. Tôi rất ủng hộ theo hướng này. Tôi đã từng trao đổi với nhiều người và từ kinh nghiệm của bản thân trong việc học và sử dụng ngoại ngữ tôi thấy rằng phải dịch thuật sách tiếng nước ngoài sang tiếng Việt chúng ta mới làm được việc lớn và phổ biến được kiến thức cho nhiều người Việt Nam khác không có điều kiện và khả năng học ngoại ngữ. Nếu lấy một số con số đơn giản minh họa như sau: hàng năm có chừng 20-25% số học sinh phổ thông vào đại học (số học sinh phổ thông này chiếm bao nhiêu % dân số VN?, coi như chiếm 1/4 dân số VN đi!), số sinh viên này là những người mà tôi coi là có cơ hội học được và sử dụng được ngoại ngữ. Số sinh viên này cộng thêm với số khác học ngoại ngữ để có thể có trình độ đọc hiểu trực tiếp được sách tiếng nước ngoài sẽ chiếm con số bao nhiêu % dân số VN? Tôi giả sử tổng số người biết đọc và sử dụng ngoại ngữ VN chừng 10-15% dân số VN (85 tr) tức là có khoảng từ 8-10tr người VN biết đọc trực tiếp tiếng nước ngoài thì cón lại khoãng 70 tr người khác không đọc được trực tiếp tài liệu bằng tiếng nước ngoài? Có thể con số 10-15% hơi nhỏ, vì không có con số thống kê chính xác, tôi cứ cho con số người biết đọc trực tiếp tài liệu tiếng nước ngoài tới 25-30% dân số VN (1/4) đi thì cũng còn chừng gần 3/4-2/3 dân số VN không thể đọc được trực tiếp sách tài liệu bằng tiếng nước ngoài (cứ cho là tiếng Anh đi) - con số 25-30% này có thể gần với con số 60-70% dân số VN làm nông nghiệp và những nghề lao động giản đơn không học được ngoại ngữ. Như vậy nếu không có dịch thuật và không có sách tiếng Việt thì làm sao có thể truyền bá và phổ biến kiến thức vào VN được? Nếu có được những con số thống kê chính xác tôi cho rằng nhu cầu đọc sách tiếng Việt sẽ chiếm đại đa số.
Công việc dịch thuật phải được tiến hành liên tục và thường xuyên từ thế hệ này sang thế hệ khác song song với việc dạy và học ngoại ngữ. VN không thể và chưa thể là một quốc gia mạnh để có thể đem tiếng Việt đi truyền bá cho các nước cho nên chúng ta phải học hỏi ở nước ngoài, điều đó có nghĩa là rất nên khuyến khích và tổ chức việc dịch thuật có hiệu quả tốt. Việc dịch thuật có nhiều lợi ích vừa truyền bá được kiến thức công nghệ vào VN lại vừa làm giàu cho vốn từ vựng tiếng Việt, tăng sách vở tài liệu tiếng Việt giúp cho nhiều người VN hơn có thể tiếp cận tới kho tri thức thế giới. Làm được như vậy chúng ta phổ cập kiến thức được theo nhiều con đường khác nhau tới những người dân bình thường nhất. Nếu chúng ta chỉ sử dụng ngoại ngữ không thôi, e rằng lại lặp lại vết xe của lịch sử là sử dụng chữ Hán đã làm hạn chế việc truyền bá kiến thức trong dân chúng, và cũng hạn chế việc viết sách vở tài liệu bằng tiếng Việt.
Từ kinh nghiệm của các nước phát triển trong vùng châu Á, tôi thấy rằng dịch thuật đã mang lại sự phát triển đất nước, và phát triển cả nền học thuật lẫn khoa học công nghệ cho các nước như Nhật, Hàn Quốc, Đài Loan. Người Nhật đã từng dịch thuật sách vở nhiều chủng loại từ thời kỳ lâu lắm rồi, họ có quan hệ với Hà Lan cách đây hơn 400 năm về kỹ thuật hàng hải và vũ khí, rồi chính phủ Nhật đã thành lập hẳn một Văn phòng dịch thuật vào năm 1811 để đưa ra kế hoạch dịch sách phục vụ độc giả người Nhật.
Còn về bản quyền, tôi nghĩ và rất hi vọng rằng trong tương lai không xa có thể luật bản quyền sẽ có những điều khoản thay đổi, vạn vật luôn biến đổi mà, trong đó có điều khoản về dịch thuật có thể sẽ được nới lỏng ra, nghĩa là lúc đó các luật bản quyền có thể sẽ coi dịch thuật là một công trình sáng tạo từ công trình gốc và người dịch sẽ là tác giả thứ hai của bản gốc và đem hồn ngôn ngữ của người dịch vào bản gốc để chuyển tới một cộng đồng khác vì nếu không có người dịch một tác phẩm hay công trình bằng một ngôn ngữ nào đó chỉ có thể được phổ biến trong cộng động của ngôn ngữ đó mà thôi. Dịch thuật có thể không còn nếu chừng nào mà tòa nhà đại thế giới (the Earth family!) dùng chung một thứ ngôn ngữ chẳng hạn.
Hải Âu
|